اصل تربیت قرآنی با رویکرد خیرگزینی

خلاصه :

قرآن کریم محور تزکیه و تعلیم است و بهترین و غنی ترین محتوای تربیتی است که در طول سال ها تکراری نمی شود. لذا اتصال دائمی مربی و دانش آموز به قرآن کریم و بهره گیری محتوایی از آن ما را در امر تعلیم و تربیت یاری می نماید. بر مبنای آموزه های قرآن و تعالیم دینی، دوران زندگی انسان به طور معمول به دوره های  رشد 7 ساله تقسیم می شود. دوره دبستان حدودا با دوره دوم رشد انسان مطابقت دارد.

در هر دوره از زندگی انسان توانایی های بالقوه ای در فرد وجود دارد که اگر این قابلیت ها شکوفا نشود، رشد فرزند در دوره های بعد دچار اختلال می شود. هدف اصلی تعلیم و تربیت در دوره دوم رشد، فعالسازی اختیار و شکوفایی تفکر است. منظور از تفکر قرار گرفتن در وضعیتی است که انسان می تواند بهترین مصلحت خود را تشخیص دهد. بر این اساس افراد با تفکر می توانند مسیریابی درستی داشته باشند. تفکر فرد در این سنین باید بر محور انتخاب و اختیار باشد تا نهایتا به خیرگزینی منجر شود.

در این دوره لازم است قوه اختیار دانش آموز فعال شود تا بتواند آگاهانه دزر زندگی خود تصمیم بگیرد و با اهداف مشخص و افق های بلند برنامه ریزی کند. لذا این دوره ویژه فعالسازی تصمیم گیری و برنامه ریزی در زندگی است و لازم است مقدمات و لوازم این فعالسازی مهیا شود. در روایات این دوره به عنوان دوره عبودیت معرفی شده و به نظر می رسد با شکوه ترین دوره عمر انسان باشد که می تواند در آن باید ها و نباید ها را به صورت کاملا رضایت مندانه بپذیرد.

بر همین اساس هدف کلی مقطع دبستان «خیرگزینی» است. شناخت باید ها و نباید ها، شناسایی و انتخاب آنچه بهتر و درست تر است و دوری از انتخاب های نادرست همه به تشخیص و انتخاب خیر بستگی دارد. محقق شدن این هدف به صورت تدریجی و مرحله ای امکان پذیر است. لذا همه اهداف خُرد در خدمت فعالسازی خیرگزینی می باشند. در هر سال از سال های دبستان بر روی فعالسازی یک مرحله تمرکز می شود. در فناوری آموزشی هم بحث یکتا بودن هدف آموزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا در غیر اینصورت با داشتن هدف های آموزشی متعدد، نه تنها دانش آموز بلکه مربی نیز سر در گم می شود. البته در عین متمرکز بودن هدف آموزشی، شیوه های آموزشی می تواند متعدد باشد.

بنابراین در دوره دوم رشد فرد باید به سمت:

• شناخت تفصیلی و جزئی خوبی ها و بدی ها؛
• ترجیح دادن «بهتر» نسبت به «خوب»، و «بد» نسبت به «بد تر»؛
• دستیابی به تصمیمی درست در رابطه با موضوعات زندگی بر مبنای حکم خدا؛
• تقویت اراده در اجرای خیر تشخیص داده شده و تحقق آن

برود و برای طی مراحل خیرگزینی لازم است موارد زیر محقق شود:

• تفکر در فرد فعال شود.
• قدرت تصمیم گیری در فرد ایجاد شود.
• قدرت برنامه ریزی در فرد تقویت گردد.
• عزم به انجام حکم الهی در فرد احیا شود.
• موانع عمل به خیر شناسایی و برطرف گردد.

با در نظر گرفتن این مطالب و برای محقق شدن هدف خیرگزینی، هر پایه تحصیلی روی یک هدف خُرد تمرکز می کند و با آموزش تدبر محور سوره های قرآن کریم، ما را جهت نیل به هدف رهنمون می سازد. چرا که انس و تدبر در قرآن در دوره دوم سبب می شود تا قوه اختیار در دانش آموز به سمت هدایت فعال شود. همچنین با اختصاص دادن بخشی از برنامه دانش آموز به خود، سبب ایجاد باورهای زیبا در او می شود. به علاوه موجب تقویت عبودیت در او شده، تقوا را در او احیا می کند. به همین دلیل هر قدر به صورت اصولی بر انس و تدبر تاکید شود، امکان دستیابی به مقاصد دوره دوم بیشتر می شود.

در ادامه اهداف تربیتی هر پایه و سیر سوره های مقطع دبستان بیان شده است.